Το σπήλαιο των Πετραλώνων βρίσκεται 1 χιλιόμετρο από το χωριό Πετράλωνα του νομού Χαλκιδικής. Είναι ανοικτό για το κοινό από το 1979. Στο σπήλαιο αυτό έχουν ανακαλυφθεί ίχνη κατοίκησης Αρχανθρώπων 700.000 περίπου ετών, τα οποία κατ' εκτίμηση του Αριστείδη Πουλιανού (που τα ανακάλυψε) είναι τα αρχαιότερα ίχνη Ευρωπαίων που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα.

Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε στις 10 Μαΐου του 1959 από τον Φίλιππο Χαντζαρίδη και έγινε γνωστό για τα παλαιοντολογικά του ευρήματα από το 1960 μετά από την τυχαία ανακάλυψη του περίφημου απολιθωμένου ανθρώπινου κρανίου από τον κάτοικο των Πετραλώνων τον Χ. Σαρηγιαννίδη. Το 1968 και την περίοδο 1974 – 1988 έγιναν ανασκαφές στο σπήλαιο από τον ανθρωπολόγο Άρη Πουλιανό.

Στις δημοσιεύσεις του Πουλιανού για το σπήλαιο γίνεται λόγος για λίθινα και οστέινα εργαλεία. Τα ευρήματα αποτελούν τις πρώτες μαρτυρίες κατοίκησης του ελληνικού γεωγραφικού χώρου.

Από ανθρωπολογικής άποψης το απολιθωμένο κρανίο είναι σπουδαιότατο εύρημα, παρόλο που δεν υπάρχει ομοφωνία των ειδικών για τη χρονολόγηση και την αξιολόγηση του. Οι κύριες απόψεις αποκλίνουν σημαντικά, καθώς η μία πλευρά το θεωρεί ως ανήκον σε άνθρωπο που έζησε περίπου 700.000 χρόνια πριν από το σήμερα και η άλλη 200.000 χρόνια πριν από σήμερα.